Tyś Zamarcka można Pani, Maryjo!
Święta Matko Chrystusowa, Maryjo!

My, Twe dzieci i poddani,
w wiarę ojców zasłuchani,
Wyznajemy dziś na nowo,
żeś Ty naszą jest Królową, Maryjo!

Tyś nam tarczą i ochroną, Maryjo!
Z berłem władczym i koroną, Maryjo!

Bóg przez Ciebie nas wysłucha
w Imię Ojca, Syna, Ducha.
Prowadź, Matko swoje dzieci,
w wiary nowe tysiąclecie, Maryjo!

słowa pieśni

Historia Parafii

Zamarte (nazwy niemieckie: Jakobsdorf, od 1909 r. Bonstetten ?)  wieś i sanktuarium maryjne na południowej rubieży historycznego Pomorza Wschodniego (Gdańskiego) w diecezji pelplińskiej (do 1992 r. chełmińskiej, do 1821 r. gnieźnieńskiej).

Wieś powstała w 1354 r. jako własność rycerska w krzyżackim komturstwie człuchowskim. Od momentu założenia do końca II wojny światowej pozostawała w rękach przedstawicieli wielu różnych rodzin szlacheckich. W czasach nowożytnych dzierżyli ją Trebnicowie (od XVI w. do 1617 r.), następnie Żalińscy, Garczyńscy i Wierzbowscy (do około 1660 r.), po nich Potuliccy (do ok. 1720 r.), Grabowscy (do 1790 r.), Osten-Sackenowie (do 1817 r.), Lewald-Jezierscy (do 1836 r.), Livoniusowie (do 1883 r.) i Parpartowie (do 1945 r.). Zamarte przynależało pierwotnie do parafii w sąsiednich Niwach, a od 1617 r. ? w Ogorzelinach. Parafię zamarcką ustanowiono w 1929 r.

Początki miejscowego sanktuarium maryjnego, trzeciego na Pomorzu Wschodnim po sanktuariach w Piasecznie koło Gniewa i Tczewie, wiążą się z osobą krzyżackiego mnicha-rycerza, Josta (Jodoka) z bawarskiego Hohenkirchen. Dwukrotnie, w latach 1410-1411 i 1415-1420, piastował on urząd komtura człuchowskiego zamku. Zapewne za pierwszego pobytu w Człuchowie ślubował zbudować w Zamartem kaplicę ku czci Matki Boskiej. Okoliczności złożenia przyrzeczenia nie są znane (cud, którego świadkiem lub bohaterem był komtur, szczęśliwe ocalenie od śmierci?). Gotycką kaplicę pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny (od XVII w. Narodzenia Najśw. Marii Panny) wymurowano w latach 1415-1416, na początku powtórnych rządów komturskich Josta z Hohenkirchen w Człuchowie. Była to budowla salowa na planie prostokąta, z zakrystią, drewnianą wieżą-dzwonnicą i dwoma (następnie trzema) ołtarzami we wnętrzu. Swą wielkością odpowiadała wiejskim kościołom parafialnym tamtej epoki. Od XV w. istniał przy świątyni cmentarz.

Komtur umieścił w kaplicy pewien wizerunek Matki Boskiej, najpewniej rzeźbiarski, który zaginął w XVI lub XVII w. Figurę rychło otoczyła aura cudownej łaskawości. Już w 1416 r. ściągać do niej zaczęli liczni pątnicy z okolic Zamartego. Za sprawą szerzącego się w Prusach Królewskich luteranizmu na kilkadziesiąt lat ustały lokalne pielgrzymki zamarckie, odrodzone dopiero w ciągu I połowy XVII w. Wówczas jednak kult pątniczy skupił się na malutkiej, drewnianej figurce tronującej Matki Boskiej, wyrzeźbionej na przełomie XVI i XVII w., jaką wedle legendy znaleziono w polu na krańcu wioski. Figurka stanowiła być może pamiątkę z pielgrzymki do sanktuarium maryjnego w Byszewie koło Koronowa (skradziono ją w 1983 r.). Nieco później nabożnym kultem otoczono też w Zamartem namalowaną około 1600 r. kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Silnego impulsu ówczesnym pielgrzymkom, które jeszcze w XIX w. przyciągały do Zamartego rzesze pątników z Pomorza i wielkopolskiej Krajny, dostarczyły odpusty na święta Matki Boskiej. Najstarszy i najliczniej odwiedzany ? z okazji święta Narodzenia Marii Panny (8 IX) – celebrowano na mocy przywileju papieskiego z około 1650 r. Następne odpusty, na dziesięć innych świąt maryjnych, przyznał w latach 1741-1744 biskup warmiński, Adam Stanisław Grabowski, brat właściciela wsi, Jana Michała.

Tenże Jan Michał Grabowski, zrazu podkomorzy pomorski, później kasztelan gdański i elbląski (1738-1770), sprowadził w 1747 r. do Zamartego bernardynów prowincji wielkopolskiej. W latach 1752-1759 bracia zakonni postawili przy gotyckiej kaplicy późnobarokowy, trójskrzydłowy klasztor, z wirydarzem na wewnętrznym dziedzińcu (skrzydło północne powstało w latach 1752-1755, wschodnie ? 1756-1757, zachodnie ? 1757-1759). Klasztorne zabudowania gospodarcze: stodołę, stajnie, chlewy, dom czeladny, piekarnię i browar, wzniesiono w latach 1748-1760. Wreszcie w 1766 r. rozebrano średniowieczną kaplicę i na jej miejscu przystąpiono do budowy nowej, późnobarokowej świątyni bernardyńskiej, którą ukończono i konsekrowano w 1780 r. pod wezwaniem Nawiedzenia Najśw. Marii Panny.

W 1811 r. zaborcze władze pruskie zakazały zamarckim bernardynom przyjmowania do klasztoru nowych członków. Kiedy w 1826 r. zmarł ostatni zakonnik, zabudowania klasztorne z kościołem przeszły na własność państwa. W 1840 r. urządzono w nich zakład emerytalny dla starych i chorych kapłanów diecezji chełmińskiej, kierowany przez diecezjalnych księży dyrektorów. W 1870 r. pieczę nad pensjonariuszami zakładu powierzono franciszkanom-reformatom. Cztery łata później placówkę zlikwidowano, a reformatów usunięto. W 1884 r. zakład otworzono ponownie. Na jego czele postawiono znów księży dyrektorów, którymi od 1929 r. byli poszczególni proboszczowie zamarccy. W 1933 r. do opieki nad emerytami sprowadzono Siostry Franciszkanki od Pokuty i Miłosierdzia Chrześcijańskiego. W 1994 r. Dom Księży Emerytów został zamknięty. Od 1 lipca tegoż roku dawny klasztor, kościół i parafia pozostają pod zarządem zakonu karmelitów bosych prowincji warszawskiej.